چهار راه برای انتقام از ایران

به گزارش تجارت نیوز، جاناتان پانیکوف، مدیر ابتکار امنیت خاورمیانه شورای آتلانتیک است. او معاون سابق افسر اطلاعات ملی برای خاورمیانه در شورای اطلاعات ملی آمریکا بود. پاتیکوف در آخرین مقاله خود برای شورای آتلانتیک به بررسی واکنش احتمالی جمهوری اسلامی ایران به حمله اسرائیل به یکی از مراکز دیپلماتیک ایران در دمشق، پایتخت سوریه می پردازد و می نویسد:

ایران متعهد شده است که به حمله هفته گذشته اسرائیل که منجر به کشته شدن (شهادت) هفت تن از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله سردار سرتیپ محمدرضا زاهدی شد، پاسخ دهد. زاهدی نه تنها «یکی دیگر از مقامات بلندپایه ایرانی» بود، بلکه بر اساس گزارش‌ها، فرمانده سازمان برون مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی موسوم به نیروی قدس در سوریه و لبنان و یکی از برجسته‌ترین و مهم‌ترین فرماندهان بود. رهبران سپاه قدس و یکی از تماس های اصلی با حزب الله لبنان بود.

این حمله در راستای تلاش های اسرائیل برای هدف قرار دادن مقامات ایرانی بود که به دلیل موقعیت و مسئولیت خود تهدیدی مستقیم برای اسرائیل تلقی می شد. از زمان آغاز درگیری بین اسرائیل و حماس از شش ماه پیش، گزارش شده است که اسرائیل هجده تن از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را با موفقیت هدف قرار داده است. اگرچه ممکن است اسرائیل حمله به زاهدی را در راستای استراتژی جنگ در سایه خود با ایران بداند، اما در شرایط جنگ غزه، خصومت در مرز اسرائیل و لبنان و تهدیدات حوثی ها و شبه نظامیان شیعه در عراق و سوریه. این اقدام اسرائیل در واقع عاملی است برای تشدید تنش ها.

سیاست «صبر راهبردی» تهران ممکن است مقامات ایرانی را وادار به واکنش سنجیده کند. اما برخی واکنش‌ها تقریباً قطعی است، با توجه به اینکه ایران با صدای بلند قول داده است که انتقام بگیرد. ماهیت واکنش و واکنش ایران تعیین خواهد کرد که آیا اوضاع فعلا آرام خواهد شد یا اینکه باید منتظر جنگ منطقه ای گسترده تری بود.

سوال مهم این است که آیا ایران می خواهد به گونه ای تلافی کند که معادل از دست دادن زاهدی باشد؟ یا اینکه تهران خواهان یک اقدام تلافی جویانه آشکار است که منجر به واکنش متقابل اسرائیل نشود و ممکن است آن را به عنوان پاسخی مناسب به اقدامات اسرائیل در سوریه بپذیرد. هر سناریو ارزش و خطرات مرتبط با ایران را دارد. این تصمیم نشان خواهد داد که آیا اولویت واقعی ایران ایجاد یک بازدارندگی معنادار علیه اسرائیل است یا اجتناب از تشدید تنش ها در منطقه، زیرا تهران احتمالا نمی تواند هر دو را انجام دهد.

پاسخ ایران نامتقارن است و در منطقه نیست

ایران سابقه حملات علیه منافع اسرائیل در سراسر جهان را دارد. همین ماه گذشته، پلیس پرو یک افسر نیروی قدس را دستگیر کرد که گفته می شد قصد داشت یک مقام اسرائیلی را در جریان مجمع همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه بکشد. در ژوئن 2022، یایر لاپید، وزیر خارجه وقت اسرائیل، چند هفته پس از ترور سرهنگ صیاد هدی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خارج از منزلش در تهران، از اسرائیلی‌ها خواست که فوراً ترکیه را ترک کنند و ادعا کرد که ممکن است مورد حمله قرار گیرند. کمتر از دو هفته بعد، ترکیه اعضای یک گروه ایرانی را دستگیر کرد. این بار پس از هدف قرار دادن زاهدی در سوریه، مقامات ایرانی اکنون سفارتخانه ها و کنسولگری های اسرائیل را به عنوان اهداف احتمالی تهدید می کنند.

ارزش این سناریو برای ایران: یک حمله موفقیت آمیز احتمالاً دلیل کافی برای رهبران ایران برای ادعای علنی مبنی بر اینکه تهران تلافی کرده است فراهم می کند. چنین سناریویی خطر تبدیل مناقشه فعلی به یک جنگ منطقه ای را به حداقل می رساند.

خطر این سناریو برای ایران: تهران ممکن است متقاعد نشده باشد که چنین اقدامی به اندازه کافی اسرائیل را از ادامه تلاش هایش برای کشتن مقامات و کارشناسان ارشد ایرانی باز دارد و بنابراین ممکن است به این نتیجه برسد که به مرگ زاهدی پاسخ خواهد داد. چنین اقدامی کافی نیست.

ایران از شرکا یا نیروهای نیابتی خود مانند حزب الله برای حمله یا حمله به اهدافی در اسرائیل استفاده می کند

حزب الله محاسبات و تصمیمات مستقل خود را در رابطه با تعامل خصمانه با اسرائیل دارد. اما اگر ایران بخواهد که حزب الله برای انتقام از کشته شدن نزدیک ترین مقام نیروی قدس به آن گروه اقدام کند، حسن نصرالله، رهبر حزب الله، ممکن است این خواسته را بپذیرد. اگر این کار را انجام دهد، احتمالاً پاسخی خواهد داد که در آن ایران می‌تواند درباره انتقام‌جویی موفق صحبت کند. در عین حال، اسرائیل چنین پاسخی را خارج از تنش های جاری با حزب الله لبنان در چند ماه گذشته نخواهد دید.

ارزش این سناریو برای ایران: ایران به معتمدترین شریک خود روی آورده و خوشبین است که با عدم حمله مستقیم به اسرائیل، خطر پاسخ نظامی اسرائیل در خاک ایران را کاهش دهد. اجتناب از حمله اسرائیل به ایران تقریباً به طور قطع یک اولویت برای ایران است، زیرا هدف شماره یک تهران همیشه ثبات رژیم است و رهبران ایران ممکن است نگران باشند که افکار عمومی آنها را برای چنین حمله ای مقصر بداند.

خطر این سناریو برای ایران: این سناریو ممکن است ضعیف تر از آن باشد که ایران برای بازگرداندن بازدارندگی علیه اسرائیل انتظار دارد. و از سوی دیگر، با افزایش تنش ها بین اسرائیل و حزب الله، اسرائیل می تواند از انتقام به عنوان بهانه ای برای جنگ گسترده تر علیه این گروه استفاده کند. چنین چیزی می تواند هم موقعیت حزب الله را به عنوان مهم ترین متحد ایران در منطقه متزلزل کند و هم به سرعت به یک جنگ منطقه ای تبدیل شود. ایران چنین چیزی را نمی خواهد.

ایران از نیروهای نیابتی شیعه خود در عراق یا سوریه برای حمله به اهداف ایالات متحده استفاده می کند

نیروهای نیابتی ایران از اواخر ژانویه، زمانی که سه سرباز آمریکایی در اردن کشته شدند، به نیروهای آمریکایی در عراق یا سوریه حمله نکرده اند. پس از آن حمله، ایران سعی کرد از آن فاصله بگیرد تا از خطر درگیری با آمریکا و جنگ منطقه ای گسترده تر جلوگیری کند. ابو فداق المحمداوی، معاون حشد الشعبی عراق از جمله افرادی بود که هفته گذشته در راهپیمایی روز قدس در حمایت از فلسطینیان در تهران شرکت کرد. گفته می شود که رهبران حشد الشعبی منتظر دستور تهران برای پاسخ به قتل زاهدی هستند.

ارزش این سناریو برای ایران: برای ایران، این گزینه می تواند با تاکید بر اینکه آمریکا از اقدام اسرائیل مصون نخواهد ماند، بازدارندگی را افزایش دهد. این ممکن است مخالف دیدگاه واشنگتن باشد که ایران مسئول حمله 7 اکتبر حماس بود، حتی اگر به طور مشخص دستور حمله را نداده باشد. ایران احتمالاً بر این باور است که هرگونه پاسخ ایالات متحده خیلی بزرگ نخواهد بود و به عنوان یک اولویت ثابت ایالات متحده برای جلوگیری از یک جنگ منطقه ای گسترده تر عمل می کند.

خطر این سناریو برای ایران: آمریکا هفته گذشته پس از حمله اسرائیل به دمشق، از راه خود برای همراهی با اسرائیل خارج شد تا علناً تأکید کند که در این حمله نقشی نداشته و از برنامه ریزی اسرائیل برای حمله آگاه نیست. اگر نیروهای نیابتی ایران به پرسنل و منافع آمریکا در منطقه حمله کنند، دولت بایدن ممکن است لازم بداند که به شیوه ای بسیار فراتر از آنچه ایران فکر می کند، واکنش سریع نشان دهد.

ایران به سرزمین اسرائیل حمله نظامی می کند یا مقامات ارشد اسرائیل را می کشد

حمله با استفاده از موشک های بالستیک یا پهپادها علیه اهداف داخلی اسرائیل موثرترین و مخاطره آمیزترین گزینه موجود برای تهران خواهد بود. در حالی که ایران ممکن است به دنبال جلوگیری از تبدیل شدن جنگ به یک جنگ تمام عیار باشد و در نتیجه فقط اهداف نظامی یا اطلاعاتی را هدف قرار دهد، این همچنان یک گام خطرناک خواهد بود.

ارزش این سناریو برای ایران: تهران احتمالاً چنین حمله ای را بهترین فرصت خود برای بازگرداندن بازدارندگی و نشان دادن این موضوع می بیند که اسرائیل نمی تواند بدون مجازات به مقامات ارشد ایران ضربه بزند. تهران همچنین ممکن است بر این باور باشد که چنین حمله‌ای می‌تواند آمریکا را مجبور به افزایش فشار بر اسرائیل کند تا تلافی‌جویانه و خطر جنگ گسترده‌تری را تهدید نکند. با این حال، چنین دیدگاهی هم توانایی ایالات متحده برای تأثیرگذاری بر اسرائیل در چنین شرایطی و هم تمایل رئیس جمهور جو بایدن برای انجام این کار را نادیده می گیرد.

خطر این سناریو برای ایران: اسرائیل تقریباً به طور قطع به از دست دادن پرسنل غیرنظامی یا نظامی اسرائیل یا ترور مقامات ارشد خود پاسخ قوی خواهد داد. این گزینه پتانسیل بالایی برای شروع یک جنگ تمام عیار و منطقه ای دارد.

منبع:

جماران