داستان عطر – ایرانگرد

استفاده از عطر عمدتاً با رمز و راز، فانتزی و تخیل همراه است. ما عطر می زنیم تا دیگران را راضی نگه داریم، تأثیر خوبی بگذاریم، تا اطراف خود را با رایحه ای مطبوع و ماندگار احاطه کنیم.

گفته می شود که کلئوپاترا پس از ترور ژولیوس سزار، در یک قایق با بادبان های معطر به مارک آنتونی سلام کرد و ملکه مصر شد.

شکسپیر می‌نویسد: بادبان‌ها به رنگ ارغوانی و چنان معطر بودند که بادها از عشق آنها رنج می‌بردند.

عطر تاریخچه ای طولانی دارد. در این مقاله با ایرانگرد به دنیایی خاص و جذاب از عطر و تاریخچه‌اش سفر کنید. همراه با ما باشید و عطر را بیشتر بشناسید.

تاریخچه و تحولات صنعت عطرسازی

در گذشته، کلمه عطر از عبارت لاتین “per” به معنای “کامل” و “fumus” به معنای “دود” گرفته شده است. فرانسوی‌ها بعداً به بوهایی که از سوزاندن بخور ایجاد می‌شد، نام «پرفیوم» دادند. در واقع، اولین شکل عطر، بخور بود که نخستین بار توسط بین النهرینی ها حدود 4000 سال پیش ساخته شد. فرهنگ های باستانی در مراسم مذهبی خود انواع رزین و چوب را می سوزاندند. بخور دادن به مصر، حدود 3000 سال قبل از میلاد راه یافت. اما تا آغاز عصر طلایی مصر، عطرها فقط در مراسم مذهبی استفاده می شد. بعدها هنگامی که کشیشان به تدریج از حقوق انحصاری خود دست کشیدند، عطرها برای همه مصریان قابل دسترس شدند. شهروندان حمام مفصلی می‌کردند و برای لذت، پوست خود را در روغن‌های معطر آغشته می‌کردند.

یونانیان باستان می‌توانند افتخار اختراع اولین عطر مایع را به نام خود داشته باشند. اما توسعه فرآیند تقطیر توسط عرب‌ها، ساخت عطر را قابل اجرا کرد.

در قرن هفدهم، عطر به ویژه در فرانسه بسیار پر طرفدار بود. بهداشت در آن روزها نسبت به امروز، در وضعیت نامناسبی بود و عطرها برای پنهان کردن بوی نامطبوع بدن استفاده می‌شدند. در انگلستان، در دوران حکومت هنری هشتم و ملکه الیزابت اول، عطرها بسیار زیاد استفاده می‌شدند. در دوران حکومت الیزابت، تمام اماکن عمومی بوی خوبی داشتند زیرا او نمی‌توانست بوی بد را تحمل کند.

مانند صنعت و هنر، عطر نیز در قرن نوزدهم دستخوش تغییرات عمیقی شد. تغییر ذائقه و توسعه علم شیمی پایه های عطرسازی مدرن را بنا نهاد. در گذشته، عطر معمولاً از یک عصاره تک گل گرفته می شد. امروزه، عطرها بسیار پیچیده هستند و از بسیاری از مواد شیمیایی طبیعی و مصنوعی تشکیل شده‌اند که اغلب به آن‌ها  «نُت» گفته می‌شود. Chanel No5 اولین عطری بود که با استفاده از اصول شیمیایی مدرن تولید شد و اولین عطری بود که حاوی مواد مصنوعی بود.

ادکلن که معمولاً توسط مردان استفاده می شود، توسط یک آرایشگر ایتالیایی در اوایل قرن هجدهم در شهر کلن آلمان اختراع شد. نام این ترکیب، که ابتدا با نام فرانسوی “city.grance” و سپس با نام 4711 شناخته می شد، در اصل ” Aqua Admirabilis” یا به عبارت دیگر “آب تحسین برانگیز” بود و به عنوان “داروی معجزه آسا” به فروش می رسید.

این عطر شگفت‌انگیز بسیار مورد پسند ناپلئون قرار گرفت و به عنوان اولین عطری که در فروشگاه ادکلن در کلن به فروش می رسید، شناخته شد. امروزه، این عطر همچنان به عنوان قدیمی‌ترین عطر در جهان محسوب می شود و همچنان تولید مداوم دارد.

فرآیند ساخت عطر

فرآیند ساخت عطر با استخراج روغن‌های اساسی از گیاهان آغاز می‌شود. استخراج این روغن‌ها می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود، اما روش تقطیر با بخار رایج‌ترین روش است.

در این روش، گیاهان در آب جوش قرار می‌گیرند تا روغن‌های اساسی خود را آزاد کنند. سپس با تبخیر، روغن‌ها از آب جدا و جمع‌آوری می‌شوند. این فرآیند نیاز به حجم زیادی گیاه دارد و برخی عطرها به دلیل استفاده از مقادیر زیادی گیاه، قیمت بالایی دارند. پس از تقطیر، روغن‌ها با الکل رقیق می‌شوند تا عطر را ثابت کنند و تأثیر طولانی‌مدت و ماندگاری را برای عطر به وجود بیاورد. سپس محلول تقطیر شده در قابلمه‌های مسی یا استیل ضد زنگ قرار داده می‌شود تا خنک شود و رزین ها یا ذرات مومی ته نشین شوند. در نهایت، فرآیند فیلتراسیون انجام می‌شود و عطرها بسته‌بندی می‌شوند.

دانشمندانی که با مواد مختلف آزمایش می کنند تا عطرهای دلپذیری به دست آورند، عطرساز نامیده می شوند. همانطور که یک موسیقیدان خوب، به یک گوش خوب نیاز دارد، یک عطرساز هم به یک بینی خوب نیاز دارد! شرکت‌های مختلف روش های متفاوتی در انتخاب عطرسازان خود دارند و به قول خودشان آنها را «بینی» می‌نامند، اما عموماً نامزدها حداقل به مدت ۶ سال کارآموز می‌مانند. آنها نه تنها باید بتوانند مواد خام مختلف را با حس بویایی قوی تشخیص دهند، بلکه باید خلاق و ایده پرداز نیز باشند و همچنین به درک خوبی از شیمی نیاز دارند. یک “بینی” خوب باید یک شیمیدان دقیق و یک هنرمند خلاق باشد.

امروزه، هم مواد مصنوعی و هم مواد طبیعی در عطرسازی استفاده می شوند. مواد طبیعی شامل عصاره‌های گل، برگ، ریشه و میوه‌های مرکبات است، همچنین از عصاره‌های حیوانی مشتق شده از مشک و نهنگ نیز استفاده می‌شود. با توانایی شیمیدانان در تولید نسخه‌های مصنوعی با تکنیک‌های پیشرفته، تولید عطرها به طرز قابل توجهی آسان‌تر شده است. عطرها بر اساس غلظت اسانس های موجود در آنها طبقه بندی می شوند.

غلیظ ترین نوع و البته گران ترین آن، پرفیوم نام دارد، این عطر قوی ترین و ماندگارترین نوع عطر است و دارای 20 تا 50 درصد ترکیبات عطری بر اساس وزن می باشد. .

ادو پرفیوم محلول عطری الکلی است که حاوی 10 تا 15 درصد ترکیبات عطر و ادکلن (یا ادو تویلت) 3 تا 8 درصد است.

نت‌های عطر: از بوی ابتدایی تا بوی پایانی

آنچه را که در ابتدا بو می کنید آن چیزی نیست که از رایحه ی اصلی عطر به دست می آورید. مانند یک ترکیب موسیقی، عطرها نیز نت‌های مختلفی دارند: با استفاده از آنها روی پوست، عطر با نت‌های بالا شروع می‌شود و سپس با نت‌های میانی تا حدی به تجربه حسی پایان می‌دهد و در نهایت به نت پایه می‌رسد. نت بالا همان چیزی است که در ابتدای تست عطر حس می‌کنید. این تنها ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. برای اینکه واقعا بفهمید یک عطر برای شما مناسب است، باید به «قلب» یا نت میانی آن برسید. این رایحه ای است که پس از ترکیب عطر با ترکیب شیمیایی منحصر به فرد پوست شما شروع به ظهور می کند. معمولاً حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا نت میانی به صورت کامل احساس شود. نت پایه، بیان پایانی و نهایی عطر شما است، به عبارت دیگر بویی که پس از خشک شدن عطر ایجاد می شود. این بویی است که باقی می ماند. از آنجایی که همه ما انواع پوست متفاوتی داریم، عطرهای یکسان در افراد مختلف بوی متفاوتی می دهند.

ارتباط بین عطرها و احساسات:

عطرها یکی از عوامل مهم در ایجاد اولین تاثیر و ارتباط بین افراد هستند. بوی عطرها می‌تواند احساسات و حس و حال ما را تحت تأثیر قرار دهد و در برخی مواقع حتی ما را به خاطرات گذشته بازگرداند. علاوه بر این، عطرها همچنین می‌توانند در بهبود خلق و خوی ما و ایجاد اعتماد به نفس تأثیر داشته باشند. برای اینکه بتوانیم عطری را به عنوان عطری خاص و منحصر به فرد شناسایی کنیم، باید به ترکیبات آن توجه کنیم. هر عطر از ترکیبات مختلفی تشکیل شده است که با ترکیب شیمیایی پوست ما، رنگ و بوی خاص خود را ایجاد می‌کنند. بنابراین، هر فردی ممکن است بر روی پوست خود یک عطر متفاوت تجربه کند و این باعث می‌شود که هر فرد عطری را به شکل خاص و منحصر به فردی تجربه کند.

مطالعه علم رایحه نشان می دهد که استفاده از عطرها می تواند بر خلق و خو و تندرستی افراد تأثیرگذار باشد. عطرها نه تنها برای خوشبو کردن استفاده می شوند، بلکه به امید کاهش استرس، انرژی بخشیدن و بهبود خلق و خو نیز مورد استفاده قرار می گیرند. آروماتراپی یا رایحه درمانی روشی است که بر اساس این تصور است که رایحه ها می توانند بر خلق و خو و تندرستی تأثیر بگذارند. . همچنین  “aromachology” یا رایحه شناسی نشان می دهد که بین عطرها و روانشناسی ارتباط وجود دارد. به عنوان مثال، در یک تحقیق برای بیمارانی که تحت اسکن MRI قرار داشتند، بوی وانیل به هوای اطراف آنها پمپاژ می شد. این مطالعه که توسط the Olfactory Research Fund in New York انجام شد، نشان داد که بوی وانیل می تواند استرس را تا 63 درصد کاهش دهد.

شرکت‌های بزرگ لوازم آرایشی اکنون از شرکت‌هایی مانند Aveda پیروی می‌کنند که در نظریه آروماتراپی پیشگام بودند. عطر “Happy” از کمپانی Clinique، عطر “Energizing” از برند Shisheido و عطر “Aromatonic”   از برند Lancôme در این دسته قرار می‌گیرند.

بو، بیش از هر حس دیگری، با قدرت خاص خود، قادر است تا ما را به گذشته بازگرداند و خاطرات را زنده کند. این قابلیت توسط دانشمندان به عنوان “پیوند بویایی” شناخته می شود. به عبارت دیگر، بوی یک شی یا محل می تواند ما را به یاد خاطرات گذشته بیندازد و احساسات و اتفاقاتی که با آن بو مرتبط بوده اند را به طور واضح به ذهن ما بازگرداند. انواع دیگر اطلاعات حسی قبل از رسیدن به مغز از طریق تالاموس منتقل می شود، در حالی که پیام های بویایی مستقیماً به ناحیه ای از مغز هدایت می شوند که احساسات، خلاقیت و حافظه را تعیین می کند. بنابراین، یک بو می‌تواند به طور فوری یک احساس یا  یادآوری رویدادی که در گذشته اتفاق افتاده را فعال کند. در واقع، مطالعات نشان داده‌اند که دانش‌آموزانی که در طول مطالعه در معرض بوی خاصی  قرار می گیرند، در آزمون‌ها اگر همان بو را استشمام کنند، یادآوری بهتری از مطالب دارند.

عطر همچنین دارای یک جنبه تاریک است. افراد حساس می‌توانند به‌طور ناگهانی واکنش‌های آلرژیک نسبت به مواد تشکیل‌دهنده عطر را تجربه کنند. اما به دلیل استفاده از تعداد زیادی ماده و رایحه مختلف برای ساخت عطر و عدم نیاز به برچسب‌گذاری مواد تشکیل‌دهنده برروی شیشه و بسته بندی عطرها، به‌طور معمول غیرممکن است یک دلیل و ماده آلرژی زا را به تنهایی شناسایی کرد. اما برای این افراد، انتخاب یک عطر با غلظت کمتر اسانس، مانند ادو تویلت یا ادکلن، ممکن است در کاهش حساسیت پوست کمک کند.

تأثیر عطرها در استایل و شخصیت فرد

عطرها از قدیم الایام تا به امروز برای افزایش جاذبه و ایجاد تأثیر در دیگران استفاده می شوند. عطرها نه تنها بوی خوبی دارند بلکه به عنوان یک عنصر استایل و شخصیت نیز شناخته می شوند. برخی از افراد از عطرها برای افزایش اعتماد به نفس و جلب توجه استفاده می کنند. انتخاب یک عطر مناسب می تواند تأثیر بسیاری در ارتباطات شخصی و حتی شغلی و کسب و کار داشته باشد. به همین دلیل، برخی از افراد به محصولات لوکس، معروف و گران قیمتی مانند آرمانی، شنل و دیور روی می آورند تا آن را به عنوان نمادی از موفقیت به استایل خود اضافه کنند.

از سوی دیگر، بسته بندی عطرها نیز نقش مهمی در تأثیر گذاری بر خریداران دارد. طرح و ظاهر شیشه عطر می تواند تصویری را به مشتریان القا کند و در نهایت تعیین کننده موفقیت عطر در بازار باشد. در واقع، بسته بندی عطرها به عنوان یک عنصر بازاریابی بسیار مهم در تبلیغات عطرها مورد استفاده قرار می گیرد. این تصاویر می توانند انگیزه و تعامل با مشتریان را افزایش دهند و در نتیجه فروش عطر را بهبود بخشند. با توجه به اینکه عطرها تأثیر زیادی در جوامع دارند و تبلیغات می توانند بسیار تأثیرگذار باشند، انتخاب یک عطر مناسب که با سلیقه و شخصیت شخص هماهنگ باشد بسیار مهم است.

برخی از طراحان عطر معتقدند که خانواده های عطرهای خاص، نمایانگر تیپ های شخصیتی خاصی هستند و هر فرد باید عطری را انتخاب کند که با شخصیت و سلیقه او همخوانی داشته باشد.

شیشه عطر Chanel No5 به عنوان مثالی از یک عطر مناسب برای خانم های شیک تبلیغ می شود، در حالی که opium برای زنان پرشور و رویایی طراحی شده است.

بنابراین، انتخاب یک عطر مناسب می تواند تأثیر بسیاری در تعیین استایل و شخصیت فرد داشته باشد.

نویسنده و خبرنگار ایرانگرد: مهسا محمودگرجی